Köyümüzün Tarihi


Karli (Karlu) Köyünün Osmanli devrinde Sivas merkezi bagli oldugu anlasilmaktatir.

Daha sonra Hafik kazasina baglanmistir. Anadolu`ya Oguz Türkleri kadar kalabalik olmasa da Karluk, Cigil, Yagma, Uygur ve Kipcak gibi Türk boylari da gelip yerlesmistir. Hatta Mogol kabileri de vardir.

Bunlar daha cok 1230`larda Mogol istilasi sirasinda Türkistan - Iran - Azerbaycan üzerinden Anadolu`ya gelen konar - göcer boylardir. Hayvancilik ön plandadir.

Sivas havalisi konar - göcer hayvanci Türk boylarinin en fazla tercih ettigi bölgedir.

Karluk boyu da XIII. yüzyilda yöreye gelip yerlesmistir.

Ancak bu yerlesme cok erken bir dönem oldugu icin, diger köylerde oldugu gibi, Karluk köyünün tam olarak ne zaman tesekkül ettigini söylemek mümkün degildir.

Incelediginiz makalemde Sivasa bagli Karlu köyünün hane nüfusu gösterilmistir.

XVI. yüzyilda orta büyüklükte bir köydür. Söylenen 1316 tarihini net olarak kabul etmek zordur. Cünkü köy M. 1200`lerde kurulmus görünmektedir.

Köy Karluklarin bir hartirasidir. Karluklar ise Orta Asya`nin en büyük ve kalabalik boylarindadandir. Anadolu`da Oguz kültürü icinde yerlerini almislardir.

 

Anadolu'da bir çok Türk boyuna ait yer adları umumiyetle 12-15. yüzyıllardan
kalma yadigârlardır. Anadolu'nun Selçuklular tarafından fethinden itibaren, bilhassa
Moğol istilası ile beraber Türkistan’dan bölgeye büyük bir göç hareketi olduğunu biliyoruz.1 Bu büyük göç dalgaları içinde Türkistan’ın muhtelif kesimlerinde yaşayan

bir çok Türk boyuna mensup teşekküller, sanki Anadolu’da buluşmak üzere anlaşmışlar gibi, bir anda dalgalar halinde yola çıkmışlar ve daha 11. yüzyıl sonlarından itibarenTürkiye olarak adlandırılmış olan Anadolu topraklarına ulaşmışlardır.

Bahsi geçen Türk boyları içinde Karluk, Karlık, Karlu, Karlı gibi değişik şekillerde telaffuz edilen ünlü bir Türk boyu da Karluklar’dır. Karluklar’ın Anadolu’nun çok çeşitli bölgelerine yerleştiklerini ve buraları yurt tuttuklarını gösteren en büyük deliller yer adlarında gizlidir.

 

Anadolu’da Karluk (Karlık/Karlu/Karlı) Yer-Cemaat Adları
15. yüzyıl sonları ve 16. yüzyıl başları tapu tahrir defterleri incelendiğinde, Türk
boy, oymak, aşiret ve cemaatleri tarafından verildiğini gördüğümüz, Anadolu’nun
muhtelif sahalarına dağılmış binlerce yer ve mevki adı ile karşılaşırız. Divan, köy,
mezraa gibi çeşitli isimlerle anılan bu yerleşim yerlerinin, hangi Türk boyu veya
topluluğu tarafından kurulduğunu anlayabilmek için, yine bu adlara bir göz atmak
yeterli olacaktır. Tespiti yapılarak aşağıda gösterilen bu köy-mezra ve cemaat adları, 16. yüzyıl başları tahrir defterlerinden çıkarılmıştır.1 Dolayısıyla bahsi geçen yerleşim
yerlerinin 15. yüzyıl veya öncesinde kurulduğu kabul edilmelidir. Cemaatler de aynı
şekildedir.

 

Bir toprak parçasının vatan kılınması gerçekten zahmetli bir iştir. Anadolu’nun
Türkler tarafından vatan tutulması da kolay olmamış, birkaç asırlık büyük göç
dalgalarının getirdiği sıkıntılardan sonra Türk iskânı tamamlanmıştır. Bu iskân hadisesi
içinde Karluk Türk boyunun Anadolu’ya gelerek hangi bölgeleri yurt tuttuğu hangi
köyleri kurduğu, yapılan bu araştırma ile büyük çapta su yüzüne çıkarılmıştır. Karluk adının
Anadolu’daki telaffuz biçimi umumiyetle Karlık, Karlı veya Karlu şeklinde olmuştur.
Karlukların Anadolu’ya konar-göçer teşekkül halinde geldikleri, ancak 15. yüzyıl
sonlarına kadar büyük bir kısmının yerleşik düzene geçtikleri yapılan bu çalışmada
görülebilmektedir. Tespit edilen 19 köy, 8 mezra ile çiftlik ve zemin adları bunun
belgesidir. Bununla birlikte 16. yüzyıl başlarında Anadolu’da hâlen konar-göçer Karluk
cemaatlerine rastlanmış olması, bu topluluğun ananevî konar-göçer yaşayışlarını devam
ettirdiklerine işarettir. Anadolu’nun muhtelif yerlerine dağılmış onun üzerindeki
Karluk-Karlu cemaati de buna bir delildir.


Karlukların Anadolu’da yerleştikleri veya konar-göçer olarak yaşadıkları yörelere
bir göz atıldığında; bir çok vilâyette iskân edildikleri göze çarpmaktadır. Buna rağmen
Karluk yerleşimlerinin yine de belli bölgelerde öbeklendiği de dikkati çekmektedir.
Aşağıdaki tablo incelendiğinde, Karluk yerleşimlerinin en fazla Batı ve İç Anadolu
vilâyetlerinde olduğu göze çarpacaktır. Kuzey Anadolu’da ise Kastamonu-Sinop-
Samsun çizgisinde iskân olundukları görülmektedir. Güneyde Adana-Maraş
havalilerinde öbeklenmişlerdir. Doğu, Güney Doğu Anadolu ve Doğu Karadeniz ile bu
günkü Bolu-Çankırı-Ankara-Bursa havalilerinde 15-16. yüzyıllarda Karluk yer adına
rastlanamamıştır. Günümüzde yukarıda tespit edilen yer adlarının bir kısmının aynen
veya küçük değişikliklerle yaşatıldığı, bir kısmının ise unutulduğu veya zaman içinde
değiştiği/değiştirildiği, tablo 2’de görülebilmektedir.


Elbette ki, bu tespitler bizim yaptığımız taramalar sonucunda ortaya çıkmıştır. 16.
yüzyıl sonrası kayıtlar ve diğer bazı vesikalardan bunlar haricinde birkaç yer-cemaat adı
daha elbette tespit edilebilir. Bu, bir makalenin sınırlarını aşacak şekilde bir çalışma
gerektirmektedir. Hatta Anadolu’da Karluklar haricindeki diğer Türk topluluklarının da
haritası çıkarılmalıdır. Bütün bu boy-aşiret-cemaat ve topluluk adlarının bir araya
geldiğinde, Türklerin Anadolu’yu dağı, taşı, toprağı, suyu, ovası ve her şeyiyle nasıl bir
Türk vatanı haline dönüştürdüklerinin resmi daha da net bir biçimde ortaya çıkacaktır.

 

 

 

Yer Adi
Niteligi Muhtarligi Bucagi Ilcesi Ili
Karli Köy --- Ardanuc Artvin Coruh
Karli Köy --- Yerlisu Kesan Edirne
Karli Köy Buzkeci --- S. Karahisar Giresun
Karli Köy --- --- Daday Kastamonu
Karli Mahalle Cukur --- Felahiye Kayseri
Karlipinar Köy Kavlaklar Pazarviran Pinarbasi Kayseri
Karli Köy --- --- Tavsanli Kütahya
Karli Köy --- --- Kavak Samsun
Karli Mahalle Karlikavalli --- Kavak Samsun
Karli Köy --- --- Vezirköprü Samsun
Karlik Ciftlik Kirma --- Vezirköprü Samsun
Karlu Köy --- --- Alacam Samsun
Karli Köy --- --- Hafik Sivas
Karlik Köy --- Ümraniye Zara Sivas
Karli Köy --- --- Gerze Sinop
Karli Köy --- Salmanli --- Yozgat
Karlik Köy --- --- Suhut Afyon
Karlik Köy --- Ilica Balya Balikesir
Karlik Köy --- --- Iskilip Corum
Karlik Köy --- --- Ürgüp Kayseri
Karlik Köy --- --- Usak Kütahya
Karlik Mezra Bükezi Ortaköy --- Malatya
Karlik Köy --- Ayvali Darende Malatya
Karlik Köy --- Sonusa Tasova Tokat
Karlik Köy --- Kirmit Ceyhan Seyhan
Karlik Köy --- Kirechane --- Trabzon
Karlikhozemiya Köy --- --- --- Trabzon
Karliksumerya Köy --- --- --- Trabzon
Karliköy Köy Pelitpinari --- Kandira Kocaeli
Karliköy Köy --- Cerkesköy Saray Tekirdag
Karliova Ilce --- --- --- Bingöl
Karlitepe Köy --- Tekkiraz Ünye Ordu
Karlitepe Köy --- Hamam Reyhaniye Hatay
Karlu Köy --- Canpazar Biga Canakkale

Kaynaklar
1. Başbakanlık Osmanlı Arşivi Tapu Tahrir Defteri, 166. (BOA. TD).
2. Başbakanlık Osmanlı Arşivi Tapu Tahrir Defteri, 387. (BOA. TD).
3. Başbakanlık Osmanlı Arşivi Tapu Tahrir Defteri, 438. (BOA. TD).
4. Başbakanlık Osmanlı Arşivi Tapu Tahrir Defteri, 998. (BOA. TD).
5. ALAADDİN ATA MELİK CÜVEYNÎ: Tarih-i Cihângüşâ, Çev. Mürsel
    ÖZTÜRK, Kültür Bakanlığı Yay., 3. Baskı, Ankara, 1999.
6. ARAT, R. Rahmeti: “Karluklar”, İA., C.6, İstanbul,1953, s.351,352.
7. GÖKTÜRK, Hilmi: Anadolu'da Oğuz Boyları II., Türk Dünyası Yay. İstanbul, 1979.
8. GÜMÜŞÇÜ, Osman: XVI. Yüzyıl Larende (Karaman) Kazasında Yerleşme ve
    Nüfus, TTK. Yay., Ankara, 2001.
9. KAFESOĞLU, İbrahim: Harzemşahlar Devleti Tarihi, TTK. Yay. 3. Baskı,
    Ankara, 1992.
10. KAFESOĞLU, İbrahim: Türk Millî Kültürü, Boğaziçi Yay., 13. Baskı İstanbul, 1995.
11. KAŞGARLI MAHMUD: Divân-ı Lugati’t-Türk, Çev. Besim ATALAY, TDK.
      Yay., 3. Baskı, Ankara, 1992, C. I.
12. KÖYMEN, M. Altay: Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi- İkinci İmparatorluk
      Devri, TTK. Yay., 3. Baskı, Ankara, 1991.
13. RASONYI, Laszlo: Tarihte Türklük, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yay., 3.
       Baskı, Ankara, 1993.
14. SALMAN, Hüseyin: Türgişler., Kültür Bakanlığı Yay., 1. Baskı, Ankara,1998.
15. SÜMER, Faruk: Oğuzlar (Türkmenler), Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yay.,
       İstanbul, 1992.
16. SÜMER, Faruk: Türk Devletleri Tarihinde Şahıs Adları, Türk Dünyası
       Araştırmaları Vakfı Yay., İstanbul, 1999, C.I-II.
17. TOGAN, Z. Velidi: Umumî Türk Tarihine Giriş, Enderun Kitabevi, 3. Baskı,
      (İstanbul, 1981).
18. TURAN, Osman: Türkiye Selçukluları Hakkında Resmî Vesikalar. TTK. Ankara,
      1988.
19. TÜRKAY, Cevdet: Başbakanlık Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı İmparatorluğunda
      Oymak-Aşiret ve Cemaatler, Tercüman Kaynak Eserler Dizisi I., İstanbul, 1979.
20. Türkiye’de Meskûn Yerler Kılavuzu, İçi İşleri Bakanlığı Yay., Ankara, 1946.
21. www.yerelnet.org.tr.
22. YAKUPOĞLU, Cevdet: “Kuzeybatı Anadolu’ya Türk Muhacereti ve Bölgede Bazı
       Türk Boy Adları”, G.Ü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 9/2, (Ekim,2001), s.549-562.
23. YILDIZ, H. Dursun: “Talas Savaşı Hakkında Bazı Düşünceler”, Edebiyat Fak. 50.
      Yıl Armağanı, İstanbul, 1973.
24. YINANÇ, M. Halil: Türkiye Tarihi: Selçuklu Devri I., Anadolu'nun Fethi,
      İstanbul, 1944.


Kaynak - Gazi Üniversitesi Kasamonu Egtim Fakultesi

Arasitrmaci Gör. Dr. Cevdet Yakupogulu

Düzenleyen  - Süleyman Pek

Karli Köyündeki Cesmenin basindaki tarihi Tas



Düzenleyen - Baki Pek